جنگ طالبان با قلم؛ سربازان سایبری چگونه به روزنامه‌نگاران معتبر حمله می‌کنند
خبرنگاران افغان در تبعید می‌گویند با موجی از حملات سازمان‌یافته و هدفمند از سوی شبکه‌های سایبری طالبان روبه‌رو هستند؛ حملاتی که با هدف اعتبارزدایی جریان اطلاع‌رسانی آزاد و گزارش‌دهی درباره وضعیت حقوق بشر در افغانستان انجام می‌شود.
خبرنگاران مستقل افغان می‌گویند که در جریان کار حرفه‌ای خبرنگاری به گونه گسترده هدف خشونت آنلاینی قرار گرفته‌اند که از سوی اداره طالبان مدیریت می‌شود.
با وجود سرکوب گسترده رسانه‌های آزاد و مستقل در افغانستان، خبرنگاران افغان در خارج از کشور توانسته‌اند چرخهٔ آزاد اطلاع‌رسانی را زنده نگه دارند. اما این خبرنگاران پیوسته با تهدید و خشونت آنلاین روبه‌رو بوده‌اند که هدف آن خاموش‌کردن صدای آنان و بی‌اعتبار کردن گزارش‌های‌شان است.
از تهدید به مرگ تا آزار و اذیت خانواده
حبیب توتاخیل، خبرنگار، به افغانستان اینترنشنال گفت که طالبان به شیوه‌های مختلف تلاش کرده است خبرنگارانی را که «نقض حقوق بشر و سرکوب داخلی را افشا می‌کنند» هدف قرار دهد. آقای توتاخیل گفت: «تهدید به مرگ، ممنوع‌الورود به افغانستان، آزار و اذیت خانواده‌ها در داخل کشور و دشنام بخشی از برنامه روزمره حساب‌های طالبان در شبکه‌های اجتماعی است.»
او گفت از سوی آدرس‌های طالبان به «همجنس‌گرایی، ارتداد یا جاسوسی برای پاکستان» متهم شده است.
حبیب توتاخیل در ادامه گفت که «خالد زدران، سخنگوی پولیس طالبان در کابل، به‌طور مشخص با همین عناوین مرا تهدید کرده است. در جامعه سنتی ما این برچسب‌ها فوق‌العاده حساسیت‌برانگیز‌اند.»
حبیب توتاخیل خبرنگار و فعال شبکه‌های اجتماعی است. صفحه اکس او ۲۴۸ هزار دنبال‌کننده دارد و معمولا به اطلاع‌رسانی در مورد وضعیت حقوق بشر و دادخواهی به قربانیان می‌پردازد.
این فعال رسانه‌ای گفت: «حساب‌های طالبان حتی خواهرم را که در شبکه‌های اجتماعی فعال است زیر پست‌هایم منشن می‌کنند و توهین می‌کنند.»
سمیع یوسف‌زی، روزنامه‌نگار، نیز از تهدید و آزار شدید توسط شبکه سایبری طالبان سخن زد.
وی به افغانستان اینترنشنال گفت: «هفته گذشته یکی از ویدیوهایم در گروه‌های واتساب طالبان وایرال شد و بلافاصله شبکه سایبری وابسته به این گروه حملات گسترده‌ای را علیه من آغاز کردند. این افراد بسیار فعال هستند و از شدیدترین الفاظ توهین‌آمیز و تهدیدآمیز استفاده می‌کنند.»
آقای یوسف‌زی افزود که تنها اظهارنظر او این بوده که «اقتصاد افغانستان در دوره حاکمیت طالبان را در واقع نمی‌توان به معنای واقعی کلمه اقتصاد نامید و بخش عمده آن صرفاً یک اقتصاد تبلیغاتی و مبتنی بر پروپاگاندا است.»
بی اعتبار کردن خبرنگاران مستقل
یک خبرنگار شناخته‌شده دیگر که به‌دلایل امنیتی نخواست نامش فاش شود، گفت که طالبان می‌کوشد اعتبار فعالیت و اطلاع‌رسانی خبرنگاران مستقل را از بین ببرند.
او گفت: «وقتی خبری از یک رویداد امنیتی در افغانستان به دست رسانه‌ها می‌رسد و خبرنگاران با حفظ معیارهای حرفه‌ای آنرا با منابع متعدد بررسی می‌کنند از وقوع حادثه مطمین می‌شوند. پس از نشر خبر، حساب‌های مرتبط با طالبان برای این‌که گزارش‌دهی خبرنگاران را بی‌اعتبار کنند فوراً می‌نویسند: ما در محل هستیم و هیچ حادثه‌ای اتفاق نیفتاده است.»
این خبرنگار افزود کسانی که دنبال‌کنندگان بیشتری دارند، بیشتر زیر حملات طالبان قرار می‌گیرند.
این خبرنگار شناخته شده گفت: «ریپورت دسته‌جمعی، بلاک‌کردن، ایمیل‌زدن به شرکت اکس؛ بخشی از سیاست طالبان برای از کار انداختن صفحات خبرنگاران است.»
حملات سایبری هدایت‌شده از کابل
یاسر ابرار، بنیان‌گذار تلویزیون دیار، به افغانستان اینترنشنال گفت: «آدرس‌های شخصی و رسانه‌ای من به‌گونه هدفمند مورد حمله قرار گرفت. بررسی‌ها نشان داد حمله از کابل هدایت شده و با اداره حاکم مرتبط بوده است. در این حملات وب‌سایت دیار از کار افتاد و حساب فیسبوکم برای مدتی بسته شد.»
آقای ابرار گفت که تنها او هدف حملات نبوده و در یک دورهٔ زمانی مشخص دست‌کم پنج خبرنگار شناخته‌شده تبعیدی مورد حمله سایبری قرار گرفتند. به گفته او، «الگوی حمله‌کننده‌ها و منشأ آن یکی بوده است.»
یاسر ابرار در حال حاضر مسئول تلویزیون دیار است. او قبل از اسد ۱۴۰۰ با رسانه‌های خصوصی پربیننده افغانستان به‌عنوان مجری خبر کار کرده بود.
زنان خبرنگار بیش از همه در معرض این خشونت آنلاین هستند. یک خبرنگار زن گفت: «دشنام‌های شخصی، جنسی و غیراخلاقی طالبان آزارم می‌دهد.»
او تاکید کرد زنان خبرنگار بیشتر از مردان هدف حملات سایبری طالبان‌اند.
استخدام ده‌ها نفر برای حمله سایبری به خبرنگاران
یافته‌های افغانستان اینترنشنال نشان می‌دهد که مقام‌های کلیدی طالبان در کابل برای تبلیغ خود و حمله سایبری به خبرنگاران و اپوزیسیون در شبکه‌های اجتماعی ده‌ها نفر را استخدام کرده‌اند.
منابع از کابل به افغانستان اینترنشنال گفتند سه گروه اصلی سایبری طالبان شامل «فدائیان مجازی بدری»، «ابابیل امارتی» و «مدافعان عمری» فعالیت می‌کنند و هر کدام وابسته به یکی از چهره‌های کلیدی طالبان هستند.
گروه «فدائیان مجازی بدری» که تحت مدیریت انس حقانی و سعید خوستی قرار دارد، دارای سه دفتر در کابل است و حدود ۱۵۰ نفر در آن فعالیت می‌کنند. این گروه با بیش از ۵۰۰ حساب فیس‌بوک و ۸۰۰ حساب اکس، همزمان به تبلیغ مثبت طالبان و حمله به مخالفان می‌پردازد.
گروه «ابابیل امارتی» زیر نظر عبدالحق وثیق، رئیس استخبارات طالبان، به جمع‌آوری اطلاعات از مخالفان سیاسی و حمله به کاربران منتقد در خارج و داخل کشور می‌پردازد و از هکرهای قراردادی پاکستانی نیز بهره می‌برد.
گروه «مدافعان عمری» وابسته به ملا یعقوب، وزیر دفاع طالبان است و با حدود ۱۰۰ عضو فعالیت می‌کند. این گروه تمرکز اصلی خود را بر تبلیغ مثبت از ملا یعقوب و مقابله با منتقدان او قرار داده است.
تمامی این گروه‌ها عمدتاً در شبکه‌های اجتماعی فیس‌بوک و اکس فعالند و از حساب‌های جعلی و ناشناس برای ترولینگ و آزار مخالفان استفاده می‌کنند. منابع می‌گویند این شبکه‌های سایبری، با دریافت حقوق ماهانه بین ۲۰ تا ۱۱۰ هزار افغانی، سازماندهی شده و هدفمند عمل می‌کنند تا چهره‌های کلیدی طالبان را تبلیغ و مشروعیت آن‌ها را تقویت کنند.
عضو ارشد یک نهاد بین‌المللی حامی خبرنگاران گفت فعالان رسانه‌ای طالبان با نام افراد مشهور و رسانه‌ها صدها حساب جعلی می‌سازند و به‌صورت هماهنگ به پست‌های منتقدان حمله می‌کنند، روایت طالبان را تبلیغ می‌کنند و پیام‌های رهبران‌شان را بازنشر می‌کنند.
مسئول افغانستان در یک نهاد رسانه‌ای بین‌المللی نیز گفت طالبان روز به روز بودجه بیشتری به این تیم‌ها اختصاص می‌دهند و از امکانات دولتی برای بی‌اعتبارسازی رسانه‌ها و خبرنگاران مستقل بهره می‌گیرند.
ابومسلم خراسانی، پژوهشگر رسانه، نیز گفت طالبان یک روایت رسانه‌ای از افغانستان ساخته‌اند و بخش عظیمی از انرژی‌شان صرف ترویج آن می‌شود. او افزود: «ابزار طالبان برای زیرسؤال‌بردن روایت واقعی، تخریب، دشنام، تهمت، افترا و حتی پرونده‌سازی است. دشنام‌دادن، حتی دشنام ناموسی و شخصی، بخشی از استراتژی طالبان است.»
برخی خبرنگاران اداره طالبان را «امارتِ فحش و دشنام» می‌نامند. آنان می‌گویند که ادبیات تند و زننده طالبان باعث نمی‌شود به رفتار مشابه روی آورند. این خبرنگاران تأکید می‌کنند که همچنان با رعایت بی‌طرفی و بر اساس اصول حرفه‌ای خبرنگاری به کار خود ادامه می‌دهند
سرکوب عریان خبرنگاران در داخل افغانستان
براساس گزارش نهادهای مستقل خبرنگاری، طالبان پس از بازگشت به قدرت آزادی بیان و رسانه‌های مستقل را نابود کرده‌اند. تکثر رسانه‌ای در افغانستان تقریباً از میان رفته و اکنون تنها رسانه‌هایی اجازه فعالیت دارند که در راستای اهداف و ادبیات رسانه‌ای طالبان کار می‌کنند و از سیاست نشراتی اداره اطلاعات و فرهنگ عدول نمی‌کنند.
در داخل افغانستان نیز رسانه‌ها با سانسور و فشار شدید مواجه‌اند. خبرنگاران مستقل و منتقد یا زندانی‌اند یا فراری. در ولایت‌ها، زنان خبرنگار عملاً در «فهرست سیاه» قرار گرفته‌اند. هر رسانه‌ای که از داخل فعالیت کند باید از فیلتر طالبان بگذرد و نشان دهد که با روایت رسمی هماهنگ است.
افغانستان در شاخص جهانی آزادی مطبوعات ۲۰۲۵ خبرنگاران بدون مرز، در رتبه ۱۷۵ از میان ۱۸۰ کشور قرار گرفته؛ سقوط چشم‌گیر نسبت به پیش از ۲۰۲۱.
فدراسیون بین‌المللی خبرنگاران می‌گوید در دوره طالبان بیش از نیمی از رسانه‌ها تعطیل شده‌اند و حدود ۴۷۰ رسانهٔ باقی‌مانده عمدتاً محتوای همسو با سیاست رسمی طالبان منتشر می‌کنند.
همزمان، طالبان یک دستگاه رسانه‌ای گسترده در داخل کشور ایجاد کرده‌اند: ده‌ها تلویزیون و رادیو، روزنامه‌ها، و صدها کانال یوتیوب، اکس و تلگرام که به‌صورت هماهنگ روایتی از «امنیت سراسری» و «برقراری نظام اسلامی» را تبلیغ می‌کنند. در هفته‌های اخیر، منازعه با پاکستان نیز بخشی از همین کارزار تبلیغاتی شده است.
طالبان در دور تازه حاکمیت‌شان اهمیت «رسانه، تبلیغات و ضدتبلیغات» را به شکل بی‌سابقه‌ای درک کرده‌اند. آنان که از طریق جنگ روایت‌ها به قدرت برگشتند، اکنون از همان ابزار برای تثبیت قدرت استفاده می‌کنند.
میرویس بلخی، استاد دانشگاه در امریکا گفت طالبان در این دور از ابزارهای مدرن بهره استراتژیک می‌برند: «طرز فکرشان عقب‌گراست، اما روش‌های‌شان عمل‌گرایانه است. در ایدئولوژی آنان هدف وسیله را توجیه می‌کند.»
او افزود طالبان حتی می‌توانند یک بازیگر پورن را ویزا دهند و امنیتش را تأمین کنند تا تصویری از «ثبات» و امنیت در افغانستان بسازند.
با وجود این فشارها، خبرنگاران می‌گویند این حملات آنان را از مسیر اطلاع‌رسانی آزاد و بی‌طرف بازنخواهد داشت.