جایزه نوبل فیزیک ۲۰۲۵ به پژوهشگران دو دانشگاه امریکا تعلق گرفت
کمیته نوبل روز سه‌شنبه برندگان جایزه نوبل فیزیک را اعلام کرد. جایزه سال ۲۰۲۵ به جان کلارک، میشل دووره و جان مارتینیس، به‌دلیل آزمایش‌های این دانشمندان روی تراشه‌های الکترونیکی اهدا شد.
آکادمی سلطنتی علوم سویدن سه‌شنبه ۱۵ میزان جایزه نوبل فیزیک را به این سه دانشمند از دانشگاه‌های کالیفرنیا و ییل امریکا به پاس «کشف تونل‌زنی مکانیک کوانتومی در مقیاس ماکروسکوپی و کوانتیزه شدن انرژی در یک مدار الکتریکی» اهدا کرد.
این اکادمی همچنین گفته است این پژوهشگران با انجام مجموعه‌ای از آزمایش‌ها نشان دادند که پدیده‌های شگفت‌انگیز دنیای کوانتومی را می‌توان در سیستمی به اندازه یک کف دست نیز مشاهده کرد.
دستاورد این سه پژوهشگر
بررسی حداکثر اندازه سیستمی که بتواند اثرات مکانیک کوانتومی را نشان دهد، از پرسش‌های اساسی در فیزیک است. آزمایش‌های این سه دانشمند، فیزیک کوانتومی را روی یک تراشه به نمایش گذاشت.
برندگان امسال جایزه نوبل فیزیک آزمایش‌هایی را با یک مدار الکتریکی انجام دادند و در آن هم تونل‌زنی مکانیک کوانتومی و هم سطوح انرژی کوانتیزه‌شده را در سیستمی به اندازه‌ای بزرگ که در کف دست جا می‌گیرد، به نمایش گذاشتند.
مکانیک کوانتومی اجازه می‌دهد یک ذره از مانعی عبور کند؛ فرآیندی که تونل‌زنی نام دارد. اما وقتی تعداد زیادی از ذرات درگیر باشند، اثرات کوانتومی معمولا ناچیز می‌شوند.
آزمایش‌های این دانشمندان نشان داد ویژگی‌های کوانتومی می‌توانند در مقیاس ماکروسکوپی نیز به‌صورت ملموس آشکار شوند.
کلارک، دووره و مارتینیس در سال‌های ۱۹۸۴ و ۱۹۸۵ مجموعه‌ای از آزمایش‌ها را با مدار الکترونیکی ساخته‌شده از ابررساناها انجام دادند؛ موادی که می‌توانند جریان الکتریکی را بدون هیچ مقاومت الکتریکی عبور دهند. آن‌ها با اندازه‌گیری و اصلاح دقیق تمام ویژگی‌های مختلف مدار خود، توانستند پدیده‌هایی را که هنگام عبور جریان از مدار رخ می‌داد، کنترول و بررسی کنند.
جان کلارک، متولد سال ۱۹۴۲ میلادی در بریتانیا، در فیزیکدان و استاد فیزیک تجربی در دانشگاه کالیفرنیا
میشل دِووره، متولد سال ۱۹۵۳ در پاریس، فیزیکدان فرانسوی و استاد فیزیک کاربردی در دانشگاه ییل و دانشگاه کالیفرنیا
جان مارتینیس، متولد ۱۹۵۸ میلادی، فیزیکدان امریکا و استاد فیزیک در دانشگاه کالیفرنیا
از سال ۱۹۰۱ تا کنون جایزه نوبل فیزیک ۱۲۰ بار و به ۲۲۶ نفر اهدا شده است.
جایزه نوبل هر سال در شش بخش اهدا می‌شود: فیزیولوژی یا طب، فیزیک، کیمیا، ادبیات، صلح و علوم اقتصادی.
پنج بخش نخست بر اساس وصیت‌نامه آلفرد نوبل بنیان‌گذاری شده اند و از سال ۱۹۶۹ بخش ششم، یعنی علوم اقتصادی، به پیشنهاد و تامین مالی بانک مرکزی سویدن افزوده شد.
هر بخش توسط نهاد علمی یا کمیته مربوطه انتخاب و برندگان آن در ماه اکتوبر اعلام می‌شوند.
برنامه زمانی اعلام برندگان جوایز نوبل ۲۰۲۵
روز دوشنبه ۱۳ میزان اسامی برندگان جایزه نوبل پزشکی اعلام شد. روز سه‌شنبه برندگان فیزیک و قرار است فردا چهارشنبه برنده جایزه نوبل کیمیا اعلام شود.
برنده جایزه ادبیات روز پنجشنبه ۱۷ میزان و برنده جایزه صلح روز جمعه ۱۸ میزان معرفی می‌شوند. دوشنبه ۲۱ میزان نیز برنده جایزه علوم اقتصادی معرفی خواهد شد.